Dirk Zwart - Boven jezelf uit zingen. Kerkmuzikaal dagboek

Uitgeverij Merweboek, 256 blz., € 10,00. Te bestellen via www.dirkzwart.com

Verslag van kerkmusicus/componist Dirk Zwart van zijn wederwaardigheden en gedachtevorming op kerkmuzikaal gebied dat hij gedurende 2009 bijhield. Te lezen als een zoektocht naar een houding tegenover ontwikkelingen in de kerk en de kerkmuziek die tegelijk kritisch en opbouwend wil zijn. Aan de orde komen o.a. Zwarts werkzaamheden voor de Stichting Nieuwe Kerkmuziek, een vacature bij de NCRV, een zomervakantie in Engeland, een cursus Kerkmuzikaal Beleid, redactiewerk voor Eredienstvaardig en het Nieuwe Liedboek, de eigen kerkmuzikale praktijk, het ontstaan van een aantal nieuwe composities, allerhande lectuur en uiteenlopende gebeurtenissen op het kerkmuzikale erf. Vanaf www.dirkzwart.com is een namenregister bij het boek te downloaden. 

Els Dijkerman en Peter Ouwerkerk - Dit huis zingt! Op zoek naar kerkmuzikale broeiplaatsen

Uitgeverij Boekencentrum, 48 blz., € 4,50

Deeltje 35 in de serie Werkboekjes voor de eredienst, waarin door middel van interviews een aantal kerkmuzikale werkplekken wordt beschreven om de diversiteit van de kerkmuziek te laten zien: een musical in de Nicalaïkerk (Utrecht), de kerkmuzikale praktijk van de Oude Kerk in Amsterdam, kerkmuziek in de Domkerk (Utrecht), Zwolle en Gouda, Aalten en Winterswijk en Houten. Aan het woord komen Ko Zwanenburg, Christiaan Winter, Toon Hagen, Christiaan Ingelse, Gerben Kruisselbrink en Henk de Winter.

Louis van Tongeren (red.) - Liturgie op maat. Vieren in het spanningsveld van eenheid en veelkleurigheid

Uitgeverij Abdij van Berne, Heeswijk, 240 blz., € 20,-

Met bijdragen van Marcel Barnard, Paul Post, Pieter Endedijk, Martin Hoondert, Mattijs Ploeger e.a.

Liturgie is allerminst eenvormig. Liturgie wordt vaak ‘op maat gemaakt’, toegesneden op de situatie en de doelgroep. Er is liturgie voor jongeren en kinderen, liturgie in ziekenhuizen en gevangenissen, liturgie in de stijl van Taizé of Iona, liturgie met een plechtige en formele toon en laagdrempelige vieringen zoals Thomasvieringen en gezinsvieringen. Dit nieuwe deel in de reeks Meander gaat over de veelkleurigheid van de liturgie. Het boek bevat casusbeschrijvingen maar ook reflecties op de spanningsvelden die ontstaan, de relatie tussen kernliturgie en incidentele vormen.

Geloof in Nederland is een 35-delige reeks boekjes in tijdschrift-formaat over allerlei aspecten van het christendom in Nederland in de laatste eeuwen. Geloof in Nederland is voor iedereen die wil weten hoe de kerstening plaatsvond, welke kloosters er ook al weer zijn geweest, hoe een goede gereformeerde kerkdienst er vroeger uitzag, waarom christenen kerstfeest vieren en moslims het suikerfeest, welke heiligen werden vereerd, wat de invloed van het geloof op ziekenzorg was en nog veel meer zaken.

De serie bevat o.a. deeltjes over eredienst (deel 16, auteur: Paul Post) en over geestelijke liederen (deel 24, auteur: Jan Smelik), informatief en prachtig geïllustreerd met o.a. materiaal uit het Catharijneconvent. Zie de website www.geloofinnederland.net, waar de deeltjes ook zijn te bestellen.

Een project van historici van de Vrije Universiteit, Waanders Uitgevers en Museum Catharijneconvent, prijs € 5,95 per deeltje.

Dr. J. Smelik - Eredienstwaardig

Uitgeverij Woord en Wereld (Cahier nr. 80), 112 blz., € 10,50. Te bestellen via Woord en Wereld 

Boekje over liturgie, geschreven naar aanleiding van de liturgische ontwikkelingen in de geref. kerken (vrijgemaakt). Deze kerken besloten tot de invoering van nieuwe orden van dienst, nieuwe formulieren en (heel veel) nieuwe liederen. De één is daar erg blij mee, terwijl het voor de ander een teken is dat de kerken de gereformeerde koers verlaten. Bij alle veranderingen is het belangrijk steeds na te denken over essentiële uitgangspunten voor de liturgie. Wat zegt de Schrift daarover? Wat is wel en wat is niet passend in de kerkdienst? Waar zouden verbeteringen mogelijk zijn in de kerkdiensten? Is het volgen van een kerkelijk jaar wel gereformeerd? Op dit soort vragen gaat dit cahier in. Daarbij wordt niet alleen theoretisch over de eredienst geschreven, maar wordt ook voortdurend verteld wat de theorie concreet betekent voor de liturgische praktijk.

Martin Hoondert, Anje de Heer en Jan D. van Laar (red.) - Elke muziek heeft haar hemel. De religieuze betekenis van muziek

Uitgeverij Damon, 192 blz., € 18,90

Waarom raakt muziek ons? Is muziek de toegang tot het heilige of transcendente? Heeft muziek een betekenis? Wat is de rol van muziek in de liturgie? Dit soort vragen komen aan de orde in dit boek over de verhouding en raakvlakken tussen muziek en religie, vanuit filosofosche, sociologische, theologische en liturgische invalshoeken. Beschouwingen van Martin Hoondert, Erik Heijerman, Arnold Burms, Matthijs Ploeger, Maria Pfirrmann, Ad de Keyzer en Willem Marie Speelman.

Evert W. van de Poll - Samen in de naam van Jezus. Over evangelische liturgie en muziek

Uitgeverij Boekencentrum, 248 blz., € 21,50

Een boek over liturgie en liturgische muziek vanuit evangelisch perspectief. Evangelischen ligt de (muzikale) vormgeving en invulling van hun samenkomsten na aan het hart. Dr. Evert W. van der Poll beschrijft hoe men binnen evangelische kring over liturgie denkt en wat centraal moet staan bij samenkomsten. Ook behandelt hij de tradities waaruit de evangelische samenkomsten zijn voortgekomen en de verschillende trends die vandaag de dag zichtbaar zijn. Daarin krijgt muziek bijzondere aandacht.

Alles wat adem heeft. Psalmen zingen met Calvijn

Protestantse Kerk in Nederland (www.pkn.nl), 40 blz., € 4,50

Boekje over de psalmen met achtergrondinformatie, psalmbewerkingen uit verleden en heden en enkele korte interviews met diverse mensen over hun verhouding tot en omgang met psalmen.

Rinse Reeling Brouwer en Wim Kloppenburg e.a. (red.) - Om te gedenken. Over de noodzaak van liturgie

Uitgeverij Kok, Kampen 2009, 144 blz., € 18,50

Interviews met Willem Barnard en Rudolf Boon, en beschouwingen van Sytze de Vries, Wim Kloppenburg, J. Boendermaker, Kees Kok e.a. over liturgie en (dus) soms ook over kerkmuziek.

Het woord ‘liturgie’ roept bij mensen heel verschillende associaties op. De één denkt direct aan een ‘hoog-kerkelijke’, gestileerde orde van dienst, voor de ander is het een containerbegrip voor alle mogelijke vormen van ritualiteit, inclusief het oplaten van ballonnen bij een uitvaart of het bidden met een flash op het internet. Maar zelfs als we het woord liturgie alleen willen betrekken op de samenkomst van de christelijke gemeente, dan nog bestaat er een verwarrende veelheid van vormen en opvattingen. Aan de orde komen actuele zaken als inhoud en stijl van het kerklied (het nieuwe ‘Liedboek-2012’!), de bijbelvertaling, de betekenis van het kerkgebouw, het ritueel en de rolverdeling in het ‘heilige spel’ van de liturgie.

Gert Oost - Alternatief geloven. Een bundel opstellen over geloven in muziek

Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer 2008, 160 blz., € 14,90

Uitgegeven ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de Schola Davidica in Utrecht. Opstellen van componist/musicoloog/organist Gert Oost (1942-2009) over geloof en muziek, o.a. over muziek van Rachmaninof, Taizé, Arvo Pärt, John Rutter en over zijn eigen muziek.